1. Tật khúc xạ là gì ?
Tật khúc xạ là những khiếm khuyết quang học khiến mắt không tập trung ánh sáng đúng cách, hoặc cấu tạo mắt bị lão hoá, trở nên xơ cứng và giảm tính đàn hồi, làm hình ảnh bị mờ hoặc méo mó.
Đối với người bình thường, các tia sáng từ vô cực chạy tới mắt qua các môi trường trong suốt rồi hội tụ trên võng mạc khiến ta nhìn rõ vật.
Với những người bị tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị, lão thị) do hệ thống quang học không bình thường nên tia sáng (khúc xạ) không được hội tụ trên võng mạc, mà lại hội tụ ở trước, trên hoặc sau võng mạc, khiến hình ảnh của vật bị mờ đi, méo mó theo các cách khác nhau.
Tuy nhiên với tật khúc xạ lão thị thì bản chất của nó lại khác so với cận thị, viễn thị hay loạn thị. Đó là mắt của người bị lão thị thực chất là chính thị – tức là tia sáng (khúc xạ) vẫn hội tụ trên võng mạc, do cấu tạo mắt bị lão hóa, thể mi và thủy tinh thể bị khô cứng và khó điều tiết khiến hình ảnh của vật bị mờ đi.
2. Các dạng tật khúc xạ ở mắt
Theo Kính Mắt Bích Ngọc thì có 4 loại tật khúc xạ là: Cận thị, Viễn thị, Loạn thị và Lão thị.
Cận thị: Giác mạc bị cong quá nhiều ( hoặc trục nhãn cầu quá dài ), làm hình ảnh có tiêu điểm xuất hiện trước võng mạc nên mắt nhìn xa không rõ, muốn nhìn rõ phải đeo thấu kính phân kỳ.
Viễn thị: Giác mạc bị cong quá ít ( hoặc trục nhãn cầu quá ngắn ), làm hình ảnh có tiêu điểm xuất hiện sau võng mạc khiến mắt nhìn gần không rõ, muốn nhìn rõ phải đeo thấu kính hội tụ.
Loạn thị: Khó nhìn thấy rõ các vật ở các cự ly khác nhau, thậm chí là nhìn vật bị méo mó do giác mạc có độ cong không đều, làm hình ảnh có nhiều tiêu điểm ( có thể xuất hiện trước, trên và sau võng mạc), ảnh bị nghiêng nên nhìn nhoè, mờ ở mọi khoảng cách. Bị loạn thị muốn nhìn rõ phải đeo kính có thiết kế nghiêng.
Lão thị: Thuỷ tinh thể bị lão hoá, trở nên xơ cứng, giảm tính đàn hồi. Cùng với đó là hệ thống các cơ xung quanh bị suy yếu, dẫn đến suy giảm khả năng điều tiết.
Khi tập trung các vật ở gần, thuỷ tinh thể không còn đủ cong, hệ thống các cơ điều tiết không còn đủ đàn hồi để mắt nhìn rõ, vì vậy mắt sẽ nhìn vật bi mờ đi mặc dù tiêu điểm ảnh của người lão thị vẫn nằm trên võng mạc.
| Cận thị | Viễn thị | Loạn thị | Lão thị | |
| Giác mạc | Cong quá nhiều | Cong quá ít | Cong không đều | Bình thường |
| Thuỷ tinh thể | Bình thường | Bình thường | Bình thường | Cứng và không đàn hồi ( chỉ có thể tăng nhẹ công suất hội tụ). |
| Số lượng tiêu điểm | 1 tiêu điểm ảnh | 1 tiêu điểm ảnh | Nhiều tiêu điểm ảnh | 1 tiêu điểm ảnh |
| Vị trí tiêu điểm | Trước võng mạc | Sau võng mạc | Trước, trên, sau võng mạc | Trên võng mạc |
| Biểu hiện | Nhìn xa mờ | Nhìn gần mờ, có thể cả nhìn xa cũng mờ nếu viễn thị nặng | Nhìn mờ ở mọi khoảng cách | Nhìn gần mờ hoặc nhìn cả xa và gần đều mờ |
| Đối tượng | Mọi lứa tuổi, thường ở trẻ em | Mọi lứa tuổi, thường ở trẻ em | Mọi lứa tuổi | Thường sau 40 tuổi |
| Cách chỉnh kính | Đeo kính phân kỳ | Đeo kính hội tụ ( cả nhìn xa và gần) | Đeo kính có thiết kế nghiêng | Đeo kính hội tụ (chỉ đeo khi nhìn gần
Đeo kính 2 tròng/đa tròng ( kính hội tụ khi nhìn gần và kính phân kì khi nhìn xa) |
3. Nguyên nhân bị tật khúc xạ
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tật khúc xạ nhưng thường là do những nguyên nhân chủ yếu như:
- Mắc tật khúc xạ do bẩm sinh, di truyền ( chiếm 60% trên tổng số các trường hợp mắc tật khúc xạ)
- Thời gian mà mức độ sử dụng quá nhiều: Làm việc quá nhiều (trên 8 giờ), hoặc quá lâu trong thời gian dài liên tục (trên 2h liên tục).
- Làm việc và sử dụng mắt trong điều kiện thiếu sáng.
- Sau phẫu thuật hoặc chấn thương mắt.
- Làm việc, học tập không đúng tư thế, nhìn quá gần.
- Do tuổi tác dẫn đến suy giảm khả năng điều tiết thuỷ tinh thể bị lão hoá và trở nên xơ cứng. Cùng với đó là hệ thống các cơ xung quanh bị suy yếu, dẫn đến suy giảm khả năng điều tiết dẫn tới lão thị.
4. Các phương pháp chữa tật khúc xạ
Tật khúc xạ khó có thể ngăn ngừa được, nhưng việc chẩn đoán, điều trị và hỗ trợ thị lực có thể thực hiện được một cách dễ dàng bằng chỉnh kính, kính áp tròng hoặc thực hiện phẫu thuật khúc xạ.
4.1. Phương pháp điều trị tật khúc xạ
- Đeo kính thuốc là phương pháp vừa an toàn, hiệu quả nhanh chóng và tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên bạn cần đến những cửa hàng kính mắt uy tín, phòng khám, bệnh viện chuyên khoa để khám và đo, sử dụng được loại kính và độ kính phù hợp.
- Đeo kính áp tròng cho chúng ta tầm nhìn rõ ràng, thời trang và thoải mái hơn kính mắt. Tuy nhiên đeo kính áp tròng dễ gây kích ứng, với thời tiết ở Việt Nam độ ẩm cao rất dễ gặp các vấn đề về mắt nếu không sử dụng đúng cách.
- Đeo kính Ortho-K ( Orthokeratology) là một loại kính áp tròng cứng, được thiết kế riêng biệt để đeo vào ban đêm, có khả năng điều chỉnh hình dáng của giác mạc trong khi bạn ngủ. Vì vậy bạn sẽ nhìn rõ mọi vật khi thức dậy sau khi tháo kính ra. Đây là phương pháp có ưu điểm là giúp người bệnh đeo đúng độ mà không bị mỏi hay choáng mắt, tránh tình trạng tăng độ.
BẢNG TÓM TẮT CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ TẬT KHÚC XẠ
| Phương pháp | Định nghĩa | Ưu điểm | Nhược điểm | |
| Kính thuốc | Là một thấu kính, tuỳ vào tật khúc xạ của người bệnh mà sẽ được chỉ định đeo thấu kính phân kì hay hội tụ. | Phương pháp vừa an toàn, hiệu quả nhanh chóng và tiết kiệm chi phí |
|
|
| Kính áp tròng mềm | Là loại kính ôm sát vào giác mạc, hình chảo, có độ cong với giác mạc |
|
|
|
| Kính áp tròng cứng Ortho – K | Là một loại kính áp tròng cứng, có khả năng điều chỉnh lại hình dáng giác mạc khi ngủ |
|
|
|
| Phẫu thuật bằng Laser | LASIK | Là một hệ thống dao cơ học sẽ tạo vạt giác mạc dày khoảng 120 micron trên bề mặt giác mạc | Mất ít thời gian, thị lực phục hồi nhanh | Không điều trị được khi giác mạc mỏng hoặc độ cận quá cao |
| FEMTO LASIK | Là phương pháp tạo vạt bằng tia laser femtosecond giúp nâng cao mức độ chính xác và an toàn trong phẫu thuật | |||
| ReLEx SMILE | Tia Laser Femtosecond được lập trình để hội tụ tạo lõi mô bên dưới bề mặt giác mạc.
Sau đó tia laser sẽ cắt một vết nhỏ khoảng 2-3mm trên bề mặt giác mạc. Cuối cùng bác sĩ sẽ tách lấy lõi mô ra ngoài |
|
Giá mổ cao, không điều trị được viễn thị hoặc độ cận quá cao | |
| Phẫu thuật khúc xạ nội nhãn | Phẫu thuật ICL | Bác sĩ sẽ đặt bổ sung một thấu kính mềm cực nhỏ vào bên trong mắt | Điều trị độ cao nhưng vẫn bảo tồn nguyên vẹn thuỷ tinh thể của mắt | Phương pháp chỉ được thực hiện tại các bệnh viện lớn, đòi hỏi bác sĩ có tay nghề cao |
| Phẫu thuật Phaco | Khi mắt có hiện tượng đục thuỷtinh thể đi kèm, bác sĩ sẽ thay thuỷ tinh thể nhân tạo | Điều trị đồng thời tật khúc xạ và bệnh đục thuỷ tinh thể đi kèm | Can thiệp ở mức độ xâm lấn nhiều, ảnh hưởng tới cấu trúc của mắt | |
4.2 Phương pháp phẫu thuật điều trị tật khúc xạ
- Phẫu thuật bằng Laser có khả năng phá vỡ sự liên kết giữa các phân tử và nguyên tử Protein của tổ chức giác mạc, tạo ra những đường cắt phẳng, mịn và chính xác. Hai phương pháp phẫu thuật khúc xạ bằng Laser phổ biến nhất hiện nay là phẫu thuật có tạo vạt ( LASIK, FEMTO LASIK) và phẫu thuật không vạt (SMILE).
- Phẫu thuật khúc xạ nội nhãn được sử dụng trong các trường hợp cận thị, loạn thị quá nặng. Có 2 phương pháp phổ biến là phẫu thuật ICL và phẫu thuật Phaco, tuỳ vào đặc điểm và thông số của mắt thì người bệnh sẽ được chỉ định chọn loại phẫu thuật phù hợp.
5. Tật khúc xạ có phải là bệnh không?
Hiện nay có rất nhiều người hiểu sai và nghĩ tật khúc xạ là một bệnh lý. Thực chất tật khúc xạ không phải là bệnh.
BẢNG PHÂN BIỆT TẬT KHÚC XẠ VÀ BỆNH LÝ VỀ MẮT
| Tật khúc xạ | Bệnh lý về mắt | |
| Bản chất | Là những khiếm khuyết quang học khiến mắt không tập trung ánh sáng đúng cách, làm hình ảnh bị mờ hoặc méo mó | Do vi khuẩn, nấm, virus, ký sinh trùng
Đường dẫn truyền của dây thần kinh thị giác bị cản trở |
| Biểu hiện | Thị lực giảm sút theo các cách khác nhau ( nhìn xa mờ, nhìn gần mờ hoặc nhìn vật méo mó) | Giảm thị lực
Gây đau nhức, khó chịu |
| Chẩn đoán | Khám tại cửa hàng kính mắt, phòng khám mắt, bệnh viện | Chỉ được phát hiện bằng máy soi chuyên dụng bởi bác sĩ tại phòng khám hoặc bệnh viện uy tín. |
| Cách điều trị | Dùng kính thuốc, kính áp tròng,mổ laser
Có hiệu quả nhanh, thị lực cải thiện ngay lập tức |
Phẫu thuật hoặc tiểu phẫu
Điều trị dài ngày, sử dụng phác đồ điều trị như kháng sinh, kháng viêm, kháng nấm… |
| Mối liên hệ | Bị sẹo giác mạc dẫn tới loạn thị
Do quá trình phẫu thuật gây biến chứng dẫn đến giác mạc bị thay đổi bất thường gây tật khúc xạ. |
Cận thị nặng có thể gây bong võng mạc
Viễn thị nặng, loạn thị, lệch khúc xạ có thể gây lác mắt dẫn tới nhược thị một mắt. |
6. Đo tật khúc xạ như thế nào?
Chẩn đoán tật khúc xạ không khó, dù thực hiện ở bệnh viện hay cửa hàng kính mắt, bạn cũng sẽ đều trải qua các bước sau:
– Thứ nhất, khúc xạ viên sẽ hỏi bạn một số câu liên quan đến tình trạng hiện tại: lý do đến khám, thị giác, tình trạng của mắt, tình trạng sức khỏe tổng quát, tiền căn gia đình, các loại thuốc đang sử dụng …
– Thứ hai, đo thị lực
Bạn sẽ nhìn số/ chữ cái trên bảng thị lực ở khoảng cách nhất định, sau đó che từng mắt để kiểm tra khả năng nhìn của từng mắt là bao nhiêu trên thang điểm 10 (hoặc 20).
– Thứ ba, khám khúc xạ
Khám khúc xạ chủ quan đi kèm với soi bóng đồng tử giúp xác định được độ cầu trừ nhỏ nhất cho thị lực tối đa. Khám khúc xạ khách quan có liệt điều tiết giúp ta chẩn đoán xác định cận thị giả. Đo độ cong giác mạc giúp ta có khái niệm về tình trạng loạn thị giác mạc của bệnh nhân và cùng với kết quả loạn thị tổng cho ra từ phương pháp khúc xạ chủ quan và khách quan sẽ cho ta khái niệm về tình trạng loạn thị của bệnh nhân.
|
Đo tật khúc xạ tại Kính Mắt Bích Ngọc Quy trình đo độ tật khúc xạ tại Kính Mắt Bích Ngọc được thực hiện theo 4 bước:
|
6 CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ TẬT KHÚC XẠ |
Tật khúc xạ không phải là bệnh nên chúng ta có thể dễ dàng khám tật khúc xạ tại các cửa hàng kính mắt, phòng khám mắt, bệnh viện mắt. Để thuận tiện và tiết kiệm chi phí bạn có thể khám tật khúc xạ tại các cửa hàng kính mắt uy tín.
Chiếm 60% trên tổng số người mắc tật khúc xạ là do bẩm sinh, và tật khúc xạ phổ biến là cận thị. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Genetics năm 2013 đã xác định có 24 gen khiến trẻ tăng cao nguy cơ cận thị.
Mức độ mắc tật khúc xạ của cha mẹ đóng một phần quan trọng trong việc mắc tật khúc xạ của trẻ. Các nghiên cứu về tật khúc xạ và cụ thể hơn là cận thị chỉ ra rằng:
- Nếu cả cha mẹ cùng bị cận thì tỷ lệ con sinh ra bị cận thị là 60%
- Nếu cha hoặc mẹ bị cận thị thì tỉ lệ con sinh ra bị cận là 23-40%
- Nếu cha và bị không bị cận thì vẫn có 6-15% con sinh ra có thể bị cận
Như Kính Mắt Bích Ngọc đã chia sẻ ở mục 4 các phương pháp điều trị tật khúc xạ, với câu hỏi tật khúc xạ có chữa được không thì câu trả lời là Có.
Tuy nhiên, với phẫu thuật bằng phương pháp laser thì phải đủ 18 tuổi và cần được thăm khám bởi bác sĩ có chuyên môn cao để được chỉ định phương pháp điều trị thích hợp.
Căn cứ theo “Thông tư 16/2016/TTLT-BYT-BQP quy định việc khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự”. Những trường hợp sau đây sẽ được tạm hoãn hoặc miễn nghĩa vụ quân sự: cận thị trên 1.50 diop, hoặc có mắc viễn thị, hoặc có mắc loạn thị.
Vì vậy, bị cận thị trên 1,5 độ ở 1 mắt hay 2 mắt thì bạn sẽ không phải đi nghĩa vụ quân sự.
Tra cứu: Thông tư 16/2016/TTLT-BYT-BQP quy định việc khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự tại đây
Tật khúc xạ khiến bệnh nhân nhìn mờ, dễ mỏi mắt, ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống.
Tật khúc xạ nhìn thì đơn giản nhưng biến chứng của nó cũng vô cùng nguy hiểm. Một số loại tật khúc xạ (viễn thị nặng, loạn thị, lệch khúc xạ) có thể gây lác mắt dẫn đến nhược thị một mắt. Cận thị quá nặng có thể gây biến chứng bong võng mạc dẫn đến mù loà.
Ở Việt Nam, theo thống kê của Bệnh viện Mắt Trung Ương năm 2017, cả nước ta có gần 5 triệu trẻ em trong độ tuổi đi học mắc tật khúc xạ, trong đó số trẻ em bị cận thị chiếm tới hơn 40% và tập trung chủ yếu ở thành thị.
Tật khúc xạ học đường thường mắc ở độ tuổi đang đi học, do quá trình học tập, vui chơi giải trí thiếu khoa học, chế độ dinh dưỡng, ánh sáng phòng học không đầy đủ, bàn ghế không đúng khoảng cách quy định…
Tất cả là những nguyên nhân ảnh hưởng xấu đến khả năng điều tiết của mắt, làm cho thị lực giảm dần.
Khi trẻ có biểu hiện nhức mắt, mỏi mắt, nhức đầu, hay nheo mắt khi nhìn xa, cha mẹ nên cho trẻ đi đo khúc xạ mắt ở cửa hàng kính thuốc hoặc cho trẻ đi khám ở các cơ sở chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt.
Trên đây Kính Mắt Bích Ngọc đã tổng hợp lại những thông tin cần thiết về tật khúc xạ. Hi vọng các bạn hiểu đúng được bản chất của tật khúc xạ và luôn giữ cho mình một đôi mắt khoẻ.
